【黄檗文化】八闽处处有“黄檗”
<section><p style="text-wrap: wrap;"><br/></p><p style="text-indent: 0em;text-align: center;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">(一)</span></p></section><p><br/></p><section style="margin: 8px 0% 3px;"><section style="background-color: rgb(37, 180, 170);height: 2px;background-image: linear-gradient(to right, rgba(39, 179, 180, 0) 0%, rgb(39, 179, 180) 12%, rgb(39, 179, 180) 86%, rgba(39, 179, 180, 0) 100%);"><svg viewbox="0 0 1 1" style="float:left;line-height:0;width:0;vertical-align:top;"></svg></section></section><section style="margin-top: 3px; margin-right: 0%; margin-left: 0%; justify-content: flex-start; display: flex; flex-flow: row;"><section style="display: inline-block;width: 100%;vertical-align: top;background-color: rgb(239, 251, 238);padding-top: 10px;padding-right: 20px;padding-left: 20px;align-self: flex-start;flex: 0 0 auto;"><section style="margin-right: 0%;margin-left: 0%;"><section style="color: rgb(41, 170, 145); text-align: justify;"><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">黄檗,原为一种落叶乔木,它耐瘠耐旱,喜阳喜寒,大江南北都留下它的足迹。黄檗树皮色黄味苦,古人用它制作黄色染料,更多是药用,能杀菌消炎。</span></p><p style="text-align: center;margin-top: 16px;margin-bottom: 16px;"></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">福建福清的黄檗山最为著名。山在今渔溪镇西北,是一座佛教名山,山中的黄檗万福禅寺乃佛教临济宗祖庭,高僧希运、隐元的道场。</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">福清黄檗山得名,是因为山上曾有许多黄檗树,黄檗味苦。据《黄檗山寺志》记载,唐代的开山正干禅师是六祖慧能大师的弟子,慧能曾告诉他未来的去处“遇苦即止”。正干回到福清,经过黄檗山时,想起大师的话,于是就选择在这里开山。不过学界认为,慧能大师与正干禅师生卒年月有较大差距,寺志记载或者有误。</span></p><p style="text-align: center;margin-top: 16px;margin-bottom: 16px;"></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">明代弘治年间刊行,莆籍著名方志学家黄仲昭(1435-1508)编纂的《八闽通志》,其卷七十五“寺观”部有载,“黄檗寺在(福清)县西南清远里,唐贞元五年(789)建。初名‘般若堂’,大辟堂宇于其东。唐德宗赐‘建福禅寺’额。明初重建。北宋丞相丁公言来黄檗,曾写下‘莫言尘世人来少,几许游方僧到稀’的诗句”。来到福清黄檗寺的宋代重臣,官职最高的,当属北宋初期的宰相丁谓(966-1037)。黄仲昭关于丁谓的行踪与诗作,来源于南宋祝穆编撰的地理类著作《方舆胜览》卷十。</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">晚明礼部尚书吴钟峦《游黄檗山记》中,描绘了这一东南名刹的胜景,“黄檗山寺,福唐丛林之最著者也……寺在翠微,松竹森蔚,望之已居然胜境矣”。</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">清乾隆版《福清县志》“地舆志”亦载,“黄檗山,在清远里,以山多产黄檗,故名。林峦重复,为邑之胜。……上有瀑布泉,下有龙潭泉,垂数十丈,其势甚健。淙崖为石穴,下浚无底。潭口径八九尺,旧传中有龙,祷雨辄应。上绝险处复有一潭,人迹罕至。龙尝自下潭移上潭,所历有爪迹。又有佛座峰、香炉峰、吉祥峰、宝峰、钵㿻峰、五云峰、罗汉峰、紫薇峰、屏嶂峰、天柱峰、狮子峰、报雨峰。宋陈确诗:峭拔藏苍龙,烟云昼长锁。天际雨将来,山灵已先报。山有黄檗寺,其西有嵩头陀岩,至今犹有乳香出石罅间。</span></p></section></section><section style="text-align: right;justify-content: flex-end;display: flex;flex-flow: row;transform: translate3d(20px, 0px, 0px);margin-top: -20px;margin-right: 0%;margin-left: 0%;"><section style="display: inline-block;width: 130px;vertical-align: middle;flex: 0 0 auto;height: auto;align-self: center;"><section style="margin-right: 0%;margin-left: 0%;font-size: 0px;line-height: 0;"><section style="vertical-align: middle;display: inline-block;line-height: 0;width: 70%;height: auto;"></section></section></section></section></section></section><section style="margin: 3px 0% 8px;isolation: isolate;"><section style="background-color: rgb(41, 170, 145);height: 1px;"><svg viewbox="0 0 1 1" style="float:left;line-height:0;width:0;vertical-align:top;"></svg></section></section><section><section style="text-wrap: wrap;text-indent: 0em;text-align: center;"><span style="font-size: 16px;">(二)</span></section><p style="text-wrap: wrap;text-indent: 2em;"><span style="font-size: 16px;">据明弘治《八闽通志》,除了福清之外,在古田、安溪、邵武等地都有黄檗山。</span></p><section style="text-wrap: wrap;text-indent: 2em;"><span style="font-size: 16px;">《八闽通志》有载,“古田黄檗山,在崇礼里。上有宝峰。峰之下有小湖,东有桃溪。”古田是福州十邑之一。《福州府志》亦载,“黄檗山,在古田县。山多桃,坞曰桃坞,湖曰桃湖,溪曰桃溪,洲曰桃洲。旧传,有人由白沙溪溯流,至溪上,境界豁然,有如洞天。于时春风微和,夭桃夹岸,繁英媚川,故谓之桃源。溪西有湖,曰小湖。黄檗山下,有寺曰宝峰寺。西南有台,曰罗溪,并黄檗山而为五。宋县令许当诗:‘溪流一何清,想象武陵水。所爱春风时,灼灼花数里’”。</span></section><p style="text-align: center;margin-top: 16px;margin-bottom: 16px;"></p><section style="text-wrap: wrap;text-indent: 0em;"><span style="font-size: 16px;"></span></section><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">古田的黄檗山在旧城之西,山中旧时多桃树,山下清溪曰小桃溪,溪边有小洲曰桃洲,洲边有湖曰桃湖。此地有如陶渊明笔下桃花源胜景,是文人雅士游览的好去处。</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">安溪黄檗山,位于今城厢镇西南,海拔935米,古称黄檗山,今名五峰山,又名南山、午山。堪舆家目为廉贞山。</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">清朝康熙年间,泉州府安溪县人氏,文渊阁大学士兼吏部尚书李光地(1642-1718),曾至安溪黄檗山万福寺邀请其住持锐锋法师,住锡其故乡寺院安溪湖头的泰山寺。锐锋法师住持泰山岩后,缁素环绕,弟子数百,其后代弟子多受戒于黄檗寺。乾隆年间,泰山岩分炉至台湾台北等地。</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">邵武黄檗山则仅留其名,《八闽通志》书中并未作详细介绍。</span></p><section style="text-wrap: wrap;text-indent: 0em;text-align: center;"><span style="font-size: 16px;">(三)</span></section><section style="text-wrap: wrap;text-indent: 0em;"><span style="font-size: 16px;">《八闽通志》未有记载,但与黄檗有渊源的,还有福建的浦城、建瓯。</span></section><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">福建浦城也有一座黄檗山,又称福清山,它与黄檗僧人有过渊源。当年,外出行脚的黄檗僧人大多经浦城、崇安出福建,入江西、浙江。其中黄檗高僧费隐通容,在送其师密云圆悟禅师返回浙江金粟后,曾栖止浦城马峰,由此有了黄檗山和福清山的名称。</span></p><p style="text-align: center;margin-top: 16px;margin-bottom: 16px;"></p><section style="text-wrap: wrap;text-indent: 0em;"><span style="font-size: 16px;"></span></section><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">浦城黄檗山,也叫黄柏山,位于今浦城县仙阳镇柏山村境内,海拔约700米。蜿蜒40多公里的古石道穿村而过,山光水色,令人神往。</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">因此有人说,浦城的黄檗山,就是江淹笔下的黄檗山。</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">黄檗山闻名天下已久,南朝梁江淹作了《游黄檗山》一诗,是他在政治上失意,被贬担任建安郡吴兴县令时所作。</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">长望竟何极?闽云连越边。</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">南州饶奇怪,赤县多灵仙。</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">金峰各亏日,铜山共临天。</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">阳岫照鸾采,阴溪喷龙泉。</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">残杌千代木,廧崒万古烟。</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">禽鸣丹壁上,猿啸青崖间……</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">诗中通过对黄檗山秀丽景观的实景描写,隐约透露出作者彼时出世的情怀。江淹终究并未真正出世,然而黄檗美名则借江淹之笔流传开来。</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">江淹当过建安郡吴兴县令,吴兴就在今天福建浦城一带。</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">有学者称,江淹曾游历福清的黄檗山。对此,更多的人认为是讹传,因为南北朝时福清尚未设县,黄檗山也未开发,且浦城至福清数百里之遥。对这个历史疑案,可以进行深入研究,并进行讨论。</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">《宋书·谢方明传》记述了谢方明在东晋末孙恩、卢循起义中,从浙东取道“黄蘖峤”,经今江西一带,逃到建康(今江苏南京)。可见“黄蘖(檗)峤”在今闽浙赣三省交界处,这地方离江淹被贬的浦城不远。另外,江淹《游黄檗山》诗中有“闽云连越边”,实际点出了此座黄檗山的位置在福建与浙江交界之地。</span></p><p style="text-align: center;margin-top: 16px;margin-bottom: 16px;"></p><section style="text-wrap: wrap;text-indent: 0em;"><span style="font-size: 16px;"></span></section><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">尽管江淹的《游黄檗山》这首诗被历代多种版本的《黄檗山寺志》收入到“居士诗”当中,但其笔下的黄檗山,当是浦城的黄檗山。</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">与黄檗僧人有关系的,还有福建建宁府建安县(今福建建瓯)。明代晚期,祖籍福建福清的黄檗费隐通容禅师,曾在建宁府主持过建安莲峰院,故此有人便把莲峰称为黄檗山。</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;"><br/></span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;text-align: center;"><span style="font-size: 16px;">(四)</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;text-align: center;"><span style="font-size: 16px;">当然,我们还知道,除了在福建有多座黄檗山之外,江西省宜春市宜丰县境内,也有黄檗山。</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">南宋永嘉四灵之一的翁卷写有《游黄檗寺》,诗中写道:“天下两黄檗,此中山是真。碑看前代刻,僧值故乡人。”诗中的“两黄檗”,一处指福建福清的黄檗山,另一处指的是江西宜丰的黄檗山。</span></p><p style="text-align: center;margin-top: 16px;margin-bottom: 16px;"></p><section style="text-wrap: wrap;text-indent: 0em;"><span style="font-size: 16px;"></span></section><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">江西宜丰的黄檗山,是因为断际禅师而得名。断际禅师就是黄檗希运禅师(?-850),福建福清人,姓氏不详。慈怡主编的《佛光大辞典》介绍,希运“幼出家于洪州黄檗山,聪慧利达,学通内外,人称黄檗希运”。宋代《高僧传》卷二十载,“时河东节度使裴休镇宛陵,建寺,迎请说法。以师酷爱旧山,故凡所住山,皆以黄檗称之”。由此得知,位于江西宜丰的黄檗山,是由于黄檗希运禅师怀念故乡福清之山,而得以命名的。</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">日本京都宇治市的太和山,也打上了黄檗的印记,也被称为黄檗。</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">原来明末清初,一代僧杰隐元隆琦禅师从福清黄檗山出发,东渡日本弘法,在京都宇治开创新寺。与当年的希运禅师一样,为了纪念自己的出身之处,隐元将新寺命名为黄檗山万福寺,是为“新黄檗”。而福建福清的黄檗山祖庭,则被称为“古黄檗”。在《黄檗开山普照国师年谱》中,则有“东西两黄檗”的提法。</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">一座福清的山峰,本来除了盛产黄檗之外,也并非有太多殊胜风光,却由于有一座名闻遐迩的禅寺,名传五洲四海,成为众人向往的胜地。</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;"><br/></span></p><hr style="border-style: solid; border-right-width: 0px; border-bottom-width: 0px; border-left-width: 0px; border-color: rgba(0, 0, 0, 0.1); transform-origin: 0px 0px; transform: scale(1, 0.5);"/><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">首发:知福清</span></p><p style="text-indent: 2em;text-wrap: wrap;"><span style="font-size: 16px;">作者:严家梅,福清市首批社科专家,部分文献来源:《天下两黄檗和东西两黄檗》(李湖江)。</span></p></section><p><br/></p><p><br/></p><link rel="stylesheet" href="//www.fqlook.cn/source/plugin/wcn_editor/public/wcn_editor_fit.css?v134_J03" id="wcn_editor_css"/>
页:
[1]